We gebruiken cookies (en vergelijkbare technieken) om het shoppen nog makkelijker en persoonlijker voor jou te maken.
Functionele en analytische cookies plaatsen we altijd. De functionele cookies zorgen voor de beste website-ervaring. De analytische cookies gebruiken we om FuturumShop elke dag te kunnen verbeteren.
Met de persoonlijke cookie technologie kunnen we je nuttige en persoonlijke advertenties laten zien, die nog beter op jouw wensen aansluiten.
Lees hier
alles over onze cookie- en privacyverklaring. Klik op 'accepteren' om te accepteren. Kies je voor weigeren? Dan plaatsen we alleen functionele en analytische cookies.
FUTURUMSHOP APP
Sparen voor gratis cadeaus?
Download onze app direct!
Welke crankset moet ik kopen? | De complete uitleg
Gastblogger | 04 november 2021
Cranksets zijn er in verschillende varianten. Maar hoe weet je nu welk type past bij de activiteit die jij voor ogen hebt? Of je nou voor de aanschaf van een gravelbike, racefiets, mountainbike of cyclocrosser gaat, iedere fiets is bij aanschaf al opgebouwd met een crankset (tenzij je natuurlijk een los frame koopt, maar dan nog zul je moeten nadenken hoe je deze gaat opbouwen). In deze blog leggen we uit welke cranksets er zijn, wat het inhoudt en welke merken en mogelijkheden er zijn.
Het crankstel of crankset is de hefboom die de verbinding tussen je trapas en pedalen vormt. De crankset bestaat uit 2 cranks of crankarmen. Aan de linkerzijde is je crank verbonden aan de trapas enerzijds en aan de andere zijde van de arm wordt het pedaal gemonteerd. Aan de rechterzijde wordt ook het kettingblad gemonteerd. Dit kan een enkel, dubbel of triple voorblad zijn, hierover verderop meer.
Wij benoemen bij de cranksets vaak bijvoorbeeld geschikt voor 11-speed. Het aantal speed geeft aan hoeveel kransjes je op je cassette hebt. De meest gangbare zijn tegenwoordig, 10-, 11- en 12-speed. Tegenwoordig heeft Campagnolo ook 13-speed cassettes . Hoe meer “-speed” je hebt, hoe meer keuzes je hebt om te schakelen. Dan hebben we het vaak nog over 1 x 12 speed of 2 x 11 speed, enz. Dat wil in het geval van 1 x 12 speed zeggen dat we het hebben over een enkel voorblad (single) en een cassette met 12 kransjes achter.
Het verzet en andere begrippen
Met het juiste “verzet” (dit is de verhouding tussen het aantal tanden van het kettingblad vóór en het kransje achter) kun je de gewenste omwentelsnelheid van de pedalen bereiken die je wenst bij het fietsen. Afhankelijk van de omgeving waarin je fietst is de juiste tandwielverhouding van belang. Het crankstel type dat wordt gebruikt heeft ook weer een andere kettingblad verhouding. Single cranksets kenmerken zich door een enkele benoeming van het aantal tandjes, bijvoorbeeld 36T. Een dubbel kettingblad kenmerkt zich door een dubbele benoeming van het aantal tandjes, bijvoorbeeld 52T/36T.
Bij de cassettes die op het achterwiel worden geplaatst heb je de keuze in verschillende tandwielverhoudingen. Bijvoorbeeld “11-25” of “12-30”. Dat geeft het aantal tanden van het kleinste en het grootste kransje van de gebruikte cassette aan. De “cassette” is de verzameling tandkransjes die op de achteras is gemonteerd. Het totaal aantal kransjes van de cassette en het aantal tandjes van de overige kransjes van de cassette worden in zo’n aanduiding als “11-27” dus niet vermeld. Let op dat je altijd de juiste cassette gebruikt met hetzelfde aantal tandkransjes. Dit wordt ook wel aangeduid met 9-, 10-, 11-, 12- of 13-speed. Kortom je hebt bijvoorbeeld een 11-speed cassette met een 11-25 verhouding wat inhoudt dat je 11 kransjes hebt met 11 tandwielen op het kleinste blad en 25 op het grootste blad.
Welke crankset moet ik kopen?
Je koopt een crankset die bij je fiets past, laten we dat even voorop stellen. Je fiets is ooit opgebouwd met een crankstel en bij vernieuwing zul je datzelfde moeten monteren (of in enkele gevallen het één en ander moeten ombouwen, maar die technische kanttekening laten we in het midden).
Kortweg zijn er 4 mogelijkheden, waarbij we direct al de opmerking zetten dat de triple crankset verouderd is en nauwelijks nog wordt gemonteerd op nieuwe sportfietsen.
Single: crankset met één kettingblad. Deze wordt vooral voor MTB’s, gravelbikes en cyclo’s gebruikt.
Dubbel: vroeger was de dubbel de benaming voor twee kettingbladen voor in de verhouding 53/39. Verderop meer daarover.
Compact: twee kettingbladen in een meer naar de triple gerichte verhouding, de meest gebruikte verhouding is 50/34.
Semi-compact: twee kettingbladen met iets grote kettingbladen dan de compact, meest uitgevoerde verhouding hierbij is 52/36
Triple: drie kettingbladen voor, waarmee je oneindig kan schakelen. Een veelvoorkomende verhouding is 52/42/32.
De juiste cranklengte
Cranksets zijn verkrijgbaar in verschillende cranklengtes. Aan de hand van je binnenbeenlengte kan je de juiste cranklengte berekenen. De gemiddelde cranklengte die het meest wordt gebruikt is 172,5 mm. Er wordt uitgegaan van hoe langer de binnenbeenlengte, hoe langer de cranklengte. Echter is de gedachte ook dat je bij een hogere trapfrequentie een korte crank zou kunnen kiezen. En in het kader van aerodynamica en uithoudingsvermogen wordt de keuze voor een kortere crank ook steeds vaker gemaakt, dat zie je onder andere terug in de triathlonwereld. Door een kortere crank te monteren wordt je heuphoek minder scherp en is er minder druk op oa. je longen. Om een direct passend antwoord te geven op de vraag welke cranklengte je nodig hebt, moeten we je helaas teleurstellen. Zo simpel is het niet. Toch geven we hierbij schatting a.d.h.v. je binnenbeenlengte, waarbij we nogmaals benadrukken dat het geen eenvoudige logica is en afhankelijk van verschillende facetten en voorkeuren. Daarnaast breken ook wetenschappers nog steeds hun hoofd over exacte overeenkomsten binnenbeenlengte en cranklengte.
Hieronder een schatting van de cranklengte in mm die past bij de juiste binnenbeenlengte.
De singlespeed cranksets hebben in korte tijd de markt veroverd. En dat is niet onlogisch. Met één kettingblad voor heb je niet langer een voorderailleur nodig en dat is een groot voordeel. Zowel in gewicht, als in onderhoud en slijtage. Wat er niet is weegt niks en hoeft ook niet onderhouden te worden, simpel eigenlijk. Met een enkel voorblad heb je minder schakelopties, maar wel hetzelfde bereik als met een dubbel. Bij een single kun je het volledige bereik benutten van voorblad en cassette achter. Bij een dubbel heb je altijd het nadeel van de voorderailleur die ervoor zorgt dat je net niet alle versnellingen achter kan bereiken, omdat je ketting dan schuin komt te liggen en er onnodige slijtage ontstaat. Als je vooral veel terreinen fietst waar veel geschakeld moeten worden, dan is de keuze voor de dubbel beter dan voor de single.
Welke single speed cranksets zijn er verkrijgbaar?
Verschillende merken hebben verschillende groepsets. Hieronder een opsomming van de drie grootste merken; Campagnolo, Shimano en SRAM. Welke kettingbladcombinatie je vervolgens kiest is afhankelijk van je eigen keuze, die gebaseerd is op de omgeving waar je veel fietst en je eigen uithoudingsvermogen en spierkracht. Op de lokale trails in het vlakke Nederland is een 34 tands voorblad een prima optie, groter is ook mogelijk als je goed getraind bent. Ga je de bergen in, dan kies je liever een kleiner blad met bijvoorbeeld 30 tanden. Gravelaars kiezen veelal voor 40 of 42 tanden, maar ook 38 of 44 is optioneel. Ook hier geldt: hoe kleiner, hoe lichter je kunt trappen.
Shimano Shimano heeft onder andere de speciale GRX groepset voor gravelaars die in single-speed als 1 x 11 verkrijgbaar is. Daarbij is er keuze tussen de FC-RX600 of FC-RX810 crankset. Beide zijn verkrijgbaar met 40-tands kettingblad, de RX810 is ook met 42 beschikbaar.
Naast de GRX groepset voor gravelaars is er voor de MTB in de hogere segmenten ook een singlespeed crankset beschikbaar in 1 x 12 uitvoering.. Dat geldt voor de (in oplopende volgorde van hoogwaardigheid) Deore, SLX, Deore XT en XTR groepen. In al deze series zijn verschillende kettingbladcombinaties mogelijk, waarbij Deore en SLX de minste keuze heeft. De combinatie 30T en 32T is overal mogelijk, bij Deore XT en XTR heb je ook de 34T, 36T mogelijkheid en bij de XTR zelfs ook nog 38T.
Wil je meer weten over 12-speed Shimano groepen? Lees dan verder in deze blog over de Shimano MTB 12-speeds groepsets .
SRAM SRAM heeft verschillende MTB-groepen en dus cranksets op de markt. Zij hebben het makkelijk gemaakt door alle 1 x 12 cranksets de naam “Eagle” mee te geven. De toevoeging “AXS” geeft aan dat het om draadloos elektronisch schakelen gaat en dat je de shifterknoppen met de AXS-app kunt instellen. Alle groepsets van SRAM zijn verkrijgbaar als Eagle, dus 1 x 12-speed en als 11-speed. Hierbij geven we je nog even de verschillende groepsets van SRAM in oplopende volgorde van hoogwaardigheid: SX – NX – GX – X01 – XX1.
Gravelaars komen bij SRAM uit bij de Road/Gravel groepsets. Ook hierbij in oplopende volgorde nog eens de beschikbare sets met daarbij de beschikbare singlespeed optie: Apex (1×11) – Rival (1×11) – Force eTap (1×12) – Red eTap (1×12). SRAM maakt deze cranksets ook met grote voorbladen, zodat het tevens voor wielrenners beschikbaar is. Ten opzichte van de andere merken zou een wielrenner met SRAM dus ook singlespeed kunnen rijden, met opties tot 52 tanden op het voorblad bij de Force en Red groepen.
Rotor
Een andere optie is om te kiezen voor Rotor. Rotor maakt kettingbladen, bottom brackets en crankarmen die compatibel zijn met andere merken. Lees je daarvoor echter goed in bij de productomschrijving om te kijken of de gekozen crankarmen, -set of kettingblad te gebruiken is met jouw fiets. Voor MTB-gebruik kun je kiezen voor de Kapic crank(set)s. Ook voor cranksets met vermogensmeter voor de MTB kun je bij Rotor terecht.
Dubbel, Semi-compact en Compact | Alle disciplines
De benamingen voor een crankset met 2 voorbladen beschrijven vooral de kettingbladcombinatie. Dit hebben we onder het kopje “Welke crankset moet ik kopen?” hopelijk goed genoeg beschreven. De combinaties zijn eindeloos, die gaan we niet allemaal beschrijven hier. Afhankelijk van je voorderailleur en de lengte van je ketting en je cassette achter kun je ook het verschil in grootte van het verschil van je grootste en kleinste blad kiezen. Daarnaast zijn er verschillende opties wat betreft het aantal kransjes op je cassette. Net als bij single-speed cranksets is ook bij de dubbel de beschrijving bijvoorbeeld als volgt: 2 x 12-speed. Dat wil zeggen dat je 2 voorbladen hebt en een cassette met 12 kransjes achter. 2 x 11- en 2 x 12-speed is tegenwoordig de meest gemaakte keuze en zijn de meest geproduceerde varianten. 2 x 10- en 2 x 9-speed verliest steeds meer populariteit, mede uiteraard ook omdat het niet of nauwelijks nog wordt geproduceerd.
Aansluitend bij bovenstaande inleiding beschrijven we hier een voorbeeld voor mogelijke verhoudingen van je grootste en kleinste blad. Fiets je bijvoorbeeld met de klassieke 53-39 verhouding, waarbij dan het grootste tandwiel 53 tandjes heeft en de kleine 39, dan is het verschil 13 tandjes. De meeste kettingen en derailleurs kunnen dit gemakkelijk aan waardoor het schakelen soepel verloopt. Ook bij een veelgemaakte keuze als 50-34 of 52-36 is schakelen nog prima, zonder een directe kans dat je ketting eraf loopt als je van blad wisselt. Een uiterste keuze als 54-34 heeft een erg groot verschil, de kans dat je ketting er dan afloopt is wat groter.
Campagnolo
Anno 2021 maakt Campagnolo, met uitzondering van de Centaur, alleen nog 2 x 12-speed groepsets. Voor de vorige edities blijven ze wel de losse onderdelen aanbieden. Echter is het niet altijd makkelijk daar aan te komen en is dat in de huidige tijd zelfs een understatement. Heb je dus een oudere Campa groep, dan zou je in theorie nog steeds onderdelen kunnen vervangen (tot op zeker jaartal, de hele oude lopen natuurlijk een keer uit). De groepsets van Campagnolo in oplopende volgorde van hoogwaardigheid zijn: Centaur – Chorus – Record – Super Record (EPS*) * EPS is de elektronische variant.
Shimano
Shimano maakt tegenwoordig ook 2 x 12-speed groepsets. Die zijn beschikbaar binnen de hoogwaardigere groepsets Dura Ace en Ultegra. In diezelfde groepsets zijn ook de 2 x 11-speed varianten beschikbaar. In de goedkopere groepen worden nog steeds 2 x 10-speed (Tiagra) en 2 x 9-speed (Sora) en 2 x 8-speed (Claris). De Shimano groepsets in oplopende volgorde van hoogwaardigheid zijn: Tourney – Claris – Sora – Tiagra – 105 – Ultegra – Dura Ace.
Over de nieuwe Ultegra en Dura Ace groepsets hebben we eind augustus 2021 ook een blog geschreven. Benieuwd naar die nieuwe groepen? Lees dan verder in onze blog over de Dura Ace 9200 en Ultegra 8100 groepen.
SRAM
Zoals in het stuk over de singlespeed cranksets ook beschreven kenmerkt SRAM de groepsets voor race als Road/Gravel. Wat SRAM vrij handig doet is de naam van de groepset benoemen met een cijfer. Zo is bijvoorbeeld de Rival in Rival 1 en Rival 22 beschikbaar. De 1 staat voor 1 kettingblad, dus single-speed. 22 staat voor 2 x 11-speed, dus dubbel met een 11-speed cassette. SRAM heeft in de verschillende groepsets zowel 10-, 11- als 12-speeds beschikbaar, waarbij de hoogwaardigere groepen vooral 11- en 12-speed hebben. Hierbij nogmaals de groepen van SRAM in oplopende volgorde van hoogwaardigheid: Apex – Rival – Force – Red.
Rotor
Voor cranksets, maar met name crankarmen en kettingbladen kun je ook terecht bij Rotor. Rotor is vooral bekend van de ovale kettingbladen die compatibel zijn met de 3 grote merken en verschillende bevestigingen. Let goed op dat je een kettingblad koopt die past bij jouw crankset. Daarnaast kun je bij Rotor terecht voor cranksets met vermogensmeter.
MTB cranksets dubbel
Bij MTB’s geldt diezelfde verhouding en de werking van derailleur en tandwiel als bij racefietsen. Het verschil zit in de grootte van de tandwielen op je voorbladen en het verschil tussen de grootste en kleinste. Waar bij race kettingbladen vaak voor een grootste blad van 50 of groter wordt gekozen, kies je bij een gravelbike eerder voor iets tussen 40 en 48. Bij MTB is een keuze voor 34 tot 38 een goede. Je kleinste tandwiel past weer bij de grootste qua verhouding. Shimano heeft veelal een maximaal verschil van 10 tandjes tussen het grootste en kleinste tandwiel. Bijvoorbeeld 38-28 of 36-26.
Shimano
Shimano maakt voor de meeste groepen opties voor 2 bladen voor. Vooral 2 x 11-speed en 2 x 12-speed zijn de opties in de duurdere groepen. Vanaf de Deore groep is 2 x 12-speed geen opties meer, maar vind je wel de optie voor 2 x 10-speed. Hierbij nog eens de Shimano MTB-groepen verkrijgbaar als dubbel in oplopende volgorde van hoogwaardigheid: Acera – Alivio (2×9) – Deore (2×11 – 2×10), SLX (2×12 – 2×11), Deore XT (2×12 – 2×11), XTR (2×12 – 2×11).
SRAM
SRAM maakt op de GX-groep na alleen nog 1 x 12 groepsets voor MTB. Daaraan is te zien dat één van de marktleiders voor MTB-groepen een duidelijk statement maakt voor het gebruik van single-speed cranksets.
Gravel cranksets dubbel
Speciale gravel groepsets vind je bij Shimano met de GRX groep en Campagnolo met de Ekar groep. Waar de Ekar groep louter en alleen 1 x 13-speed heeft, heb je bij Shimano ook de keuze uit 2 x 10-, 11- of 12-speed.
SRAM heeft de gravelgroepen betitelt als Road/Gravel, dat hebben we hierboven beschreven onder de kop wielrennen.
Triple | Uitlopend voor alle disciplines
De ooit zo populaire triple verliest terrein en zal gaan verdwijnen als we afgaan op alle ontwikkelingen. Met name de goedkopere en minder hoogwaardige Shimano groepen bieden nog triple groepsets aan. Het lijkt een kwestie van tijd voor de triple helemaal uit de race- en MTB-wereld verdwenen is.
Triple houdt in de je 3 bladen voor hebt met een grote keuze aan schakelmogelijkheden. Echter met de komst van 11-, 12- en tegenwoordig ook 13-speed cassettes is dit bereik van drie voorbladen niet meer nodig.
Kettingbladen montage | BCD en Direct Mount
Om nieuwe kettingbladen te monteren moet je weten hoe je dat moet doen en wat de maten zijn. Het kettingblad wordt op de crankarmen gemonteerd. Deze bevestiging is niet universeel, het kan zijn dat het met 4 of 5 bladbouten wordt bevestigd, of door middel van zogenaamde Direct Mount. Wanneer het met bladbouten is ben je afhankelijk van de BCD.
BCD | Bolt Circle Diameter
BCD of ook wel “steek” genoemd, is de diameter van de denkbeeldige cirkel die door het hart van de bladbouten loopt. Deze montage heeft 4 of 5 bladbouten en montagegaten, passend bij het aantal armen van je crank.. Logischerwijs koop je een kettingblad met 4 gaten voor 4 armen en 5 gaten voor 5 armen.
De BCD bereken je door de afstand van het hart van de montagegate of bladbouten te meten. Vervolgens kom je op verschillende mogelijke BCD’s. Gelukkig en gemakshalve wordt de BCD ook altijd gegeven, zodat je in principe geen verkeerde keuze kunt maken.
Wil je weten hoe je een kettingblad met 4- of 5-arm cranks vervangt? Lees dan deze blog over hoe je een kettingblad kunt vervangen en bekijk de video.
Shimano BCD’s
Shimano kent 4- en 5-gaats cranks. De 5-gaats cranks hebben allemaal een BCD van 110 of 130. De 4-gaats cranks van Shimano hebben vrijwel altijd een BCD van 110, soms ook 104. Let op bij de nieuwe 4-arms cranks dat Shimano cranks niet rond zijn, maar asymmetrisch (ovaal). Er is dus niet letterlijk een cirkel door de bladbouten te tekenen. Shimano kent 3 verschillende BCD’s:
BCD 104 | 4-arm crank. Dit is een oude steek die nauwelijks nog wordt gebruikt
BCD 110 | 4-arm crank. Meest gebruikte steek van Shimano Race en Gravel
BCD 110 | 5-arm crank. Wordt bij oudere en minder hoogwaardige sets gebruikt
BCD 130 | 5-arm crank. Wordt bij oudere en minder hoogwaardige sets gebruikt
SRAM BCD’s
SRAM kent veel verschillende BCD’s. Let daarop als je een kettingblad wilt vervangen. De BCD staat altijd genoteerd op de binnenzijde van het kettingblad. Let naast de BCD uiteraard op het aantal montagegaten, overeenkomstig aan het aantal armen van je crank. De BCD’s die bij SRAM voorkomen zijn: BCD 94 – BCD 104 – BCD 107 – BCD 110 – BCD 130.
Campagnolo BCD’s
Campagnolo heeft met de nieuwe Ekar serie haar eigen boutcirkeldiameter voor een asymmetrische 4-armige crank. De BCD van deze serie is 123 mm.
Andere mogelijke BCD’s zijn: BCD 96 – BCD 112 – BCD 123 – BCD 145. Dit zijn de afmetingen van de hedendaagse cranksets. Voorheen waren ook BCD 113 en BCD 135 gangbaar voor Campagnolo.
Direct Mount
Bij Direct Mount wordt het kettingblad niet met 4 of 5 bouten aan een zogenaamde spindel gemonteerd, maar direct op de crankarm. Ook Direct Mount wordt bij alle merken aangegeven en is merkspecifiek te vervangen.
De trapas
Het crankstel moet natuurlijk gemonteerd worden op je fiets. Dat doe je in de trapas die lagers bevat om het crankstel vrij te laten ronddraaien. De trapas, ook bottom bracket genoemd, moet de juiste afmetingen hebben om de crankset vast te zetten. Als de trapas is gemonteerd heeft deze een bepaalde breedte en opening voor de trapas. Die moeten overeenkomen met de te monteren crank. Bij Shimano hebben bijna alle crankstellen bijvoorbeeld een as met diameter van 24mm, die wordt Hollowtech II genoemd. Bij SRAM is dat 29mm voor DUB-crankstellen of bij GPX 22mm bij het linker lager en 24mm bij het rechter lager. Een andere veel gebruikte maat is een 30mm as, zoals bij FSA, Rotor en enkele Campagnolo Cranks. Campagnolo maakt verder vooral gebruik van 25mm cranks. De breedte van het crankstel is de volgende maat om rekening mee te houden bij het kiezen van het de trapas. De as van de crank moet niet te ver uitsteken en ook niet te kort zijn. Wil je daar mee over weten? Lees dan onze blog over trapassen.
Je kunt je huidige crankset of crankarm(en) ook vervangen door een crankarm of -set met vermogensmeting. Cranksets met powermeter worden geleverd als set, dus met 2 crankarmen en tandwielen. Let op dat je de goede tandwielverhouding en crankarmlengte aanschaft. Ook moet jouw nieuwe set passen op jouw fiets en bottom bracket. Een andere optie is dat je een powermeter in de linkercrank aanschaft, je hebt dan een iets minder exacte meting van de kracht op je pedalen. Meer weten over vermogensmeting? Lees dan onze blog over de voordelen van trainen op vermogen.
Lees onze Mechanic Monday blog om te zien wanneer je een crankset moet vervangen, hoe je dat doet en wat je ervoor nodig hebt. Bekijk ook de bijbehorende video.
Nieuwsbrief
Voor een wekelijkse dosis inspiratie, voorpret én natuurlijk de beste acties en aanbiedingen, meld je je aan voor onze e-mailnieuwsbrief.
Je bent succesvol aangemeld voor onze nieuwsbrief. Binnen enkele seconden ontvang je een e-mail van ons.
Het email adres staat al in onze nieuwsbrief database.
Het opgegeven emailadres is niet correct. Probeer het opnieuw.
Vele fanatieke sporters blijven al op de hoogte. Volg jij hun voorbeeld?
Wat is een crankset
