Olie of wax? | FuturumMag.23

Ruben Wattel | 16 oktober 2023

Een goed onderhouden ketting is een must. Maar wat gebruik je om te smeren: wax of olie?

Tekst: Rik Booltink. Fotografie: FuturumShop, Joris Knapen

Zand en gruis op een bospad hier, modder op een polderweg daar. Fietsen in het herfst- en winterlandschap is plezierig, maar het materiaal krijgt het net wat zwaarder te verduren. Geen ramp, mits je het goed onderhoudt. Met name de aandrijving behoeft aandacht. Een goed onderhouden ketting draait geruisloos, slijt minder snel en gaat dus langer mee. Bovenal komt dat je prestaties ten goede. Het efficiëntieverlies in geval van een vuile ketting is bij een gemiddeld vermogen van 250 watt al gauw zo’n 5 tot 10 watt, puur door de toegenomen frictie. Het devies is dus: afspoelen, ontvetten, opnieuw afspoelen, drogen en daarna weer smeren met olie of wax.

Minder frictie en vuil
De meest gekozen optie voor het smeren is kettingwax. Ten opzichte van olie zijn er enkele voordelen. Zo trekt wax, als die eenmaal is uitgehard, heel weinig vuil aan. Daardoor is er minder slijtage, gaat die langer mee en blijft je ketting langer soepel draaien. Uit onderzoeken blijkt dat wax ook minder kettingfrictie veroorzaakt bij het contact met cassette en tandwielen. Prestatiegerichte racefietsers en mountainbikers grijpen daarom maar wat graag naar een busje wax.
Breng je de wax voor de eerste keer aan, dan moet je de ketting vooraf zeer grondig reinigen. Er mogen geen olieresten meer op zitten, want dan kan de wax zich niet hechten. Je moet de wax ook voldoende tijd gunnen om uit te harden, circa een half uur. Die tijd win je terug doordat je de ketting in het vervolg minder vaak hoeft te reinigen. Haal na een rit gewoon een droge doek over de ketting, verwijder zo kleine resten en breng hier en daar een beetje nieuwe wax aan.
Zoals gezegd gaat de waxlaag over het algemeen wat langer mee. Uitzondering op de regel zijn de dagen waarop de hemelpoorten openstaan. Wax heeft namelijk de eigenschap om in regen net wat eerder van de ketting te spoelen dan olie. Houd dus rekening met de omstandigheden voordat je de keuze tussen wax en olie maakt.

Wet of dry?
Met welke olie je de schone en gedroogde ketting smeert hangt af van je gebruik en de omstandigheden. Je hebt drie soorten: een wet lube, dry lube en allround olie. De wet lube kies je in de perioden van het jaar waarin je fiets wordt blootgesteld aan regen, modder en soms ook zout. Door de hoge viscositeit, oftewel de dikkere samenstelling, spoelt het smeermiddel niet snel van de ketting.
Het busje of de spray met de droge olie is juist bedoeld voor als de weersomstandigheden beter zijn en je je beperkt tot ritten op het asfalt. Deze dry lube is in veel gevallen dunner dan de wet lube en minder plakkerig. Je onderdelen blijven perfect draaien, vuil hecht zich niet zo snel. Sommige merken hebben een tussenvariant, de all weather olie. Dit middel is niet te plakkerig, maar spoelt ook niet direct weg bij regen.
Fietsers die voor kettingolie kiezen, doen dat vooral vanwege het gebruiksgemak. Olie is over het algemeen heel simpel aan te brengen. Je sprayt of knijpt in het flesje en druppelt de olie terwijl je de ketting langzaam ronddraait. Heb je de hele ketting gehad, dan blijf je nog een paar tellen aan de pedalen draaien. Op die manier kruipt de olie tussen de schakels en zorg je voor een soepel lopende ketting.
Zitten er ook nadelen aan olie? Ja, enkele. Olie trekt, in vergelijking met wax, eerder en meer vuil aan. Dat leidt tot een ketting die net wat sneller zwart wordt. Dit kun je voorkomen door olieresten aan het oppervlak na de smeerbeurt te verwijderen, wat prima kan, aangezien de olie binnenin een functie heeft – en niet aan de buitenkant. Maak je de ketting schoon, dan moet je hem telkens helemaal ontvetten. Ook als je wisselt tussen een dry en wet lube, moet je de ketting eerst goed schoonmaken en ontvetten alvorens je nieuwe olie aanbrengt.

XAND KETTINGWAX PRO

Het beste van twee werelden

Bij deze formule zijn de ontwikkelaars in staat geweest een formule te maken waarbij wax en olie gezamenlijk aangebracht kunnen worden. Waar de plantaardige kettingolie diep doordringt tussen de kettingschakels, zorgt de plantaardige kettingwax voor een solide water- en vuilafstotende buitenlaag. Je ketting is door dit best of both worlds-middel langer en beter beschermd tegen zand, gruis en modder, zowel bij nat als droog weer. De Kettingwax PRO van XAND is plantaardig, biologisch afbreekbaar en vrij van microplastics en PFAS.